Groot belang

Van Genesis tot Openbaring: Bijbel in de Una-taal

‘Het Woord is vlees geworden, en heeft onder ons gewoond’ (Joh. 1: 14a). Dat had tot gevolg dat Jezus als kind een moedertaal leerde: het Aramees. In die taal sprak Hij met Jozef en Maria, met kinderen en mensen in Nazareth. In die taal maakte Hij Zich bekend toen Hij Zijn rondwandeling begon. Hij, het Woord, moest zich beperken tot één taal om de wereld Zijn onderwijs te geven.

Op Goede Vrijdag herdenken we Jezus’ dood aan het kruis. Zevenmaal sprak Hij daar, hangend tussen hemel en aarde. Het middelste kruiswoord, het vierde, valt op. In diepe Godverlatenheid grijpt Jezus terug op een citaat uit Psalm 22: ‘Mijn God, mijn God! waarom hebt Gij mij verlaten?’ Jezus neemt de woorden van de lijdende kerk van het Oude Testament op Zijn lippen.

Het is opmerkelijk dat Jezus’ vierde kruiswoord door Matthéüs en Markus wordt opgeschreven in het (Hebreeuws en) Aramees. Deze evangelisten stonden zelf niet bij het kruis, maar hebben van anderen verslag gekregen. Allebei hechtten ze belang aan dit citaat in de door Jezus gesproken taal. Het is alsof ze de lezers van hun evangelie de klanken van dit kruiswoord zo getrouw mogelijk willen meegeven. Een keuze die alle eeuwen nadien wereldwijd leidt tot de overdracht van een stukje van Jezus’ moedertaal onder jong en oud: ‘Eli, eli, lama sabachthani!’

Als de Una’s op Papoea hun Bijbel openslaan bij de gebeurtenissen op Goede Vrijdag, lezen ze in Matthéüs 27 vers 46b:

‘‘Ni Nai Imtamnyi, Ni Nai Imtamnyi, Kanda Nisi unatoa ati taklobmanirim do?’ ebmouci, Yahudi yala nang uram aryi, ‘Eli, Eli, lama sabakhtani?’ eboka uram dobmou.’

Letterlijk vertaald naar het Nederlands: ‘Mijn Vader de Hemelse, Mijn Vader de Hemelse, waarom hebt U Mij verlaten, zei hij, in de taal van de Joden schreeuwde Hij luid, zeggende, Eli, Eli, lama sabakhtani?’

Dick Kroneman legt uit hoe tot deze vertaling is gekomen.
1) Het woord voor God in Una is ‘Er Imtamnyi’ – ‘Hij de Hemelse’.
2) ‘Mijn God’ kan niet letterlijk worden vertaald als ‘Mijn Hemelse’. In de Una-taal roept dit de foutieve gedachte op dat de spreker boven God staat en over Hem beschikt.
3) De beste vertaling is daarom ‘Ni Nai Imtamnyi’ – ‘Mijn Vader de Hemelse’. Het woord ‘Vader’ drukt daarbij zowel respect als intimiteit uit. Het woord ‘de Hemelse’ verwijst vooral naar Zijn verhevenheid en soevereiniteit.
4) In de Una-vertaling is het Hebreeuwse citaat naar achteren verplaatst. Deze omkering is de meest natuurlijke vorm van dit vers in het Una. Door het Hebreeuwse ‘Eli’ achterin het vers te zetten, wordt het verband en contrast van het volgende vers (met Elia) veel duidelijker voor Una-lezers en hoorders. Dit is gebleken uit begripscontroles met de Una-bevolking.

Morgen is het Goede Vrijdag. We herdenken het lijden van Christus en horen in die herdenking Zijn kruiswoorden. Misschien herkennen we de klacht uit Psalm 22 en voelen we ons van God verlaten. Anderen wenen als Jeruzalems dochters om een lijdende Heere. Laten we niet vergeten wat de Romeinse hoofdman beleed toen hij het zag: ‘Waarlijk, Deze was Gods Zoon!’ Hij kon instemmen met Johannes: ‘In Hetzelve was het Leven, en het Leven was het Licht der mensen’ (Joh. 1: 4).

Gezegende Paasdagen.

Van Genesis tot Openbaring: Bijbel in de Una-taal. Dit is aflevering 7 van de ZGG Voorjaarsactie in 2022. In aflevering 6 is ingegaan op het feit dat het afronden van bijbelvertaalwerk het begin is van het gebruik van de volledige Bijbel. Volgende week besluiten we de online campagne met aflevering 8.

Steun de Voorjaarsactie!
- Scan de QR-code op de afbeelding
- Gebruik deze Tikkie-link
- Geef via onze doneerpagina