Context zendingswerk: Albanië

Veel landen in Europa zijn bekend, al dan niet van vakantie. Wie heeft er niet direct een beeld voor ogen bij het noemen van Duitsland of Oostenrijk? We komen in minder bekend gebied als we na Oostenrijk doorrijden in zuidoostelijke richting. We rijden dan de Balkan binnen. Een groot schiereiland tussen Italië en Turkije. Op dat schiereiland liggen veel kleine landen met in de uiterste punt Griekenland. Net boven Griekenland, aan de westkust, ligt Albanië.

Door Wijnanda van Burg

In 1994 wordt het eerste zendingsteam uitgezonden naar Albanië naar het stadje Delvinë. Albanië is tot 1992 een communistisch land geweest. Een vurig aanhanger van Stalin en Mao, Enver Hoxha, voerde de scepter in Albanië. Hoxha maakte er een eigen combinatie van en noemde deze mix hoxhaïsme. Onder Hoxha’s bewind werd het land atheïstisch en afgesloten van de rest van de wereld. Niemand mocht Albanië zomaar in of uit. Toch leek het beter te gaan met het land. Onderwijs werd gestimuleerd en industrie opgebouwd. De levensverwachting steeg en het analfabetisme daalde.
Voor christenen en moslims brak echter een periode van vervolging aan. Kerken en moskeeën werden gesloten en het aanhangen van een godsdienst was strafbaar. Het bewind leek succes te hebben, maar ondergronds bleven het christendom en de islam bestaan. Godsdienst is niet klein te krijgen door atheïsme op te leggen. Na de val van het communisme werd het land ‘overspoeld’ door evangelisten, priesters en imams. De meeste Albanezen geven nu aan christen of moslim te zijn, al is dat niet altijd in het dagelijks leven terug te zien.

Godsdienst

Van oudsher kent Albanië, naast bijgeloof, drie religies. De islam, het rooms-katholicisme en het oosters-orthodoxe geloof. Deze laatste religie is ontstaan in het jaar 1054 toen de kerken van Rome en die van Constantinopel uit elkaar gingen. Kenmerkend voor deze orthodoxe gelovigen is dat ze zich richten op een heilige levenswandel. Meditatie, vasten en bidden zijn belangrijke elementen van het geloofsleven. De Bijbel is belangrijk voor de oosters-orthodoxen, maar daarnaast gebruiken zij ook iconen. Iconen zijn beschilderde houten panelen. Meestal wordt Maria of Christus daarop afgebeeld. Het is niet de bedoeling dat die iconen aanbeden worden, maar de gedachte is dat je beter contact met God kunt krijgen als je je aandacht tijdens het gebed richt op een icoon.
De oosterse en de westerse kerk hadden weinig contact met elkaar nadat ze uit elkaar gegaan waren. Dat betekent ook dat de Reformatie in het oosten van Europa eigenlijk helemaal geen invloed heeft gehad en langs de oosterse kerk heengegaan is. In Albanië zijn nagenoeg geen kerken met een gereformeerde belijdenis. De situatie is nu dat de islam flink groeit en veel Albanezen aan zich weet te binden. Reden genoeg voor ZGG om blijvend evangelisten uit te zenden!

Land en bevolking

‘Land van de witte bergen’. Dat is de betekenis van het woord ‘Albanië’. Een groot deel van Albanië is bergachtig, in het noorden met uitlopers van de Alpen. De kust kenmerkt zich door prachtige stranden. Hoewel Albanië minstens zo mooi is als buurland Griekenland, is er weinig toerisme. Het droge, warme klimaat in de zomer lokt echter steeds meer vakantiegangers nu het communisme gevallen is en het land weer open is voor iedereen.
Albanië is klein, zo’n driekwart van Nederland. De mensen die er wonen hebben wel vijf keer zoveel ruimte, omdat het vergeleken met Nederland veel minder dicht bevolkt is. Ook buiten Albanië wonen veel Albanezen. Zo is 88% van de inwoners van buurland Kosovo van oorsprong Albanees. Albanezen zijn over het algemeen vriendelijke mensen, al laten ze niet meteen het achterste van hun tong zien. Kom je in Nederland nog weg met alleen 'Hoi, hoe gaat het?' in Albanië wordt van je verwacht dat je ook naar ouders, kinderen en gezondheid vraagt. De familie is belangrijk. Bij de geboorte van een kind, een huwelijk, het overlijden van iemand, altijd zal de familie komen helpen. Zo is er op het platteland een ongeschreven regel dat elke jongste zoon met zijn gezin bij zijn ouders blijft wonen, om voor hen te kunnen zorgen als ze ouder zijn.

Leefomstandigheden

De steden in Albanië zien er behoorlijk westers uit. De hoofdstad Tirana heeft zelfs zijn eigen kopie van de Twin Towers, hoewel ze qua formaat niet kunnen tippen aan de oorspronkelijke Twin Towers uit New York City. Kom je buiten de stad, dan wordt al snel duidelijk dat alles draait om de landbouw als grootste bron van inkomsten. Allerlei gewassen worden gekweekt en er wordt vee gefokt voor export. Albanië is rijk aan delfstoffen zoals olie, koper en aardgas. De bewoners profiteren niet echt van deze grondstoffen. Voor de gemiddelde Albanees is het hard werken voor een loon waar men niet of net van rond kan komen. Het werkloosheidspercentage is hoog, met alle gevolgen van dien. Onder Albanese mannen is vooral alcoholisme een groot probleem. Ruim 22% van de Albanezen heeft geen werk. Op het platteland hebben de mensen vaak weinig te eten en zijn de huizen in slechte staat. Geld om de huizen op te knappen ontbreekt.
Veel ouders hebben moeite om het schoolgeld voor de kinderen te betalen. De kinderen gaan meestal wel naar school, maar maken het niet altijd af. Het percentage analfabetisme is echter vrij laag. Zo’n 97% van de mensen is in staat om te kunnen lezen en schrijven. Dat biedt kansen voor evangelisatie: de Bijbel kan door de meeste mensen gelezen en voorgelezen worden, áls ze er maar mee in aanraking komen. Kom over en help!

Eerder verschenen in Paulus 341 - mei 2014

Lees ook de andere artikelen in deze serie
Context zendingswerk: Indonesië
Context zendingswerk: Ecuador
Context zendingswerk: Guinee
Context zendingswerk: Nigeria