Context zendingswerk: Ecuador

Het is niet moeilijk te bedenken op welke breedtegraad de republiek Ecuador ligt. De naam zegt het namelijk al. Ecuador is het Spaanse woord voor evenaar. Ecuador ligt aan de westkust van Latijns Amerika. In het noorden grenst het land aan Colombia en Peru is de grote buurman in het oosten en zuiden.

Door Wijnanda van Burg

Ecuador werd vanouds bewoond door verschillende indianenstammen. De Inca’s zijn daar de bekendste van. De Inca’s waren echter niet de oorspronkelijke bewoners en hebben ook niet zo lang de dienst uit gemaakt in Ecuador. Zij kwamen begin 1400 vanuit Peru en veroverden het gebied van allerlei kleine stammen. Nog geen eeuw later, aan het eind van de Middeleeuwen, werd Ecuador Spaans grondgebied als gevolg van de grote ontdekkingsreizen. Het zijn de Spanjaarden geweest die de stad Quito hebben gesticht, de stad die nu de hoofdstad van Ecuador is.

Land en bevolking

Ecuador is, zeker in vergelijking met de omringende landen, niet zo groot. Nederland past er ‘slechts’ zes keer in, terwijl het inwoneraantal maar een klein beetje lager is dan in Nederland: vijftien miljoen mensen. Ecuadoranen stammen af van verschillende voorouders en zo zijn er verspreid door Ecuador dan ook verschillende bevolkingsgroepen te onderscheiden. Er wonen blanke mensen, afstammelingen van de Spanjaarden, indianen, de oorspronkelijke bewoners en een mix daarvan, de mestiezen. Ook zijn er negers die voornamelijk in de noordelijke provincie Esmeraldas wonen, afstammelingen van een gestrand slavenschip. Twee derde van de bevolking behoort tot de mestiezen, al wordt er bij de telling weleens gesmokkeld. Ecuadoranen vinden het belangrijk om zo blank mogelijk te zijn. Al heb je dan nog zo’n donkere huid als mesties, de naam alleen zegt al dat je een beetje blank bent. De nakomelingen van slavenfamilies hebben het om die reden ook bepaald niet makkelijk. Ze worden vaak gediscrimineerd.
Het land heeft een warm-tropisch klimaat. Zeker in de laaggelegen kustgebieden kan het flink warm zijn. In het Andesgebergte is het vanwege de grote hoogte fris en de kilometers hoge vulkanen zijn met sneeuw bedekt. Zo’n duizend kilometer uit de kust ligt een eilandengroep, de bekende Galápagos-eilanden. Ook dat is grondbezit van Ecuador. Deze eilanden zijn vooral bekend geworden omdat Charles Darwin daar een tijdje onderzoek heeft gedaan en naar aanleiding daarvan zijn evolutietheorie ontwikkelde.
Ecuador is een republiek, geregeerd door een democratisch gekozen parlement. Aan het hoofd daarvan staat een president. Ecuador is politiek gezien een stabiel land, zeker vergeleken met de omringende landen. De huidige president is nu zeven jaar aan de macht, terwijl veel van zijn voorgangers het soms niet langer dan een jaar uithielden en werden afgezet.

Godsdienst

De Spanjaarden hebben in de zestiende eeuw niet alleen het land Ecuador veroverd, ze probeerden ook de harten van de mensen te veroveren voor hun godsdienst, het rooms-katholicisme. Dit lukte echter vooral aan de buitenkant. Veel oude gebruiken en religies bleven onzichtbaar en/of werden vermengd met het rooms-katholicisme, het zogenaamde volkskatholicisme dat de rooms-katholieke gebruiken combineert met het bezoek aan sjamanen en andere natuurgenezers. In de praktijk beschouwt het overgrote deel van de Ecuadoranen zich als rooms-katholiek. Alleen enkele indianengroepen hebben nog hun eigen oorspronkelijke natuurgodsdienst.
Sinds een jaar of vijftig zijn protestantse zendingen actief in het land en ontstonden er kleine groepen protestantse christenen. Er zijn ondertussen veel verschillende denominaties en groeiende, soms zelfs grote kerken van duizenden leden. Er is een grote toename van pinksterkerken en evangelische kerken die hard groeien. Daarnaast zijn ook de kleine gereformeerd-presbyteriaanse gemeenten onder andere ontstaan vanuit het werk van de zending van de Gereformeerde Gemeenten. ZGG werkt in Ecuador alleen in steden in het tropische laagland van het kustgebied en dan met name in armere achterstandswijken. Hoewel men dus officieel rooms-katholiek is, is er bij de meeste mensen sprake van veel bijgeloof en blijft het Woord gesloten. Dit bijgeloof blijft soms springlevend, ook binnen de kerken. Wat is het mooi om te zien als juist bijgelovige mensen door genade gaan zien dat God de Almachtige is en alle duistere machten kan overwinnen.

Levensomstandigheden

Veel mensen in Ecuador zijn in de loop van de vorige eeuw van het platteland naar de stad verhuisd. Men had het idee dat het daar beter werken was, maar bij aankomst bleek dat nogal tegen te vallen en belandde men in de buitenste, armoedige wijken. In de stad zijn meer voorzieningen, zoals onderwijs en gezondheidszorg. Lang niet iedereen heeft echter werk. Dat betekent dat juist in de grote steden meer armoede is en er soms geen eten is. Op het platteland is er altijd wel wat te eten. Veel mensen wonen in de steden in ‘sloppenwijken’, die qua levenstandaard weer erg van elkaar verschillen. De eenvoudigste huisjes zijn van bamboe. In andere wijken zijn de meeste huizen tenminste van steen en is er elektriciteit, al dan niet illegaal afgetapt.
Een klein percentage van de bevolking, zo’n drie procent, woont diep in het binnenland in het Amazonegebied. Dat zijn vooral indianen die het liefst afgezonderd van alle andere mensen wonen en volgens oude tradities leven en moderne invloeden buiten de deur willen houden. Dit is echter in de praktijk bijna niet mogelijk. In het oerwoud leeft nog een aantal ‘onbereikte’ stammen die elk contact met de moderne wereld op een vijandige manier vermijden.
In Ecuador is het onderwijs gratis én verplicht voor kinderen van vijf tot veertien jaar oud. Dit doet vermoeden dat iedere Ecuadoraan in staat is om te lezen en te schrijven. Toch is dat niet het geval. Veel kinderen verlaten de basisschool eerder dan is toegestaan, zeker op het platteland. Daar gaat ongeveer een derde van de twaalfjarigen nog naar school.
De armoede en het wonen in sloppenwijken brengt met zich mee dat veel Ecuadoranen uit de stad over het algemeen een slechte gezondheid hebben. De overheid doet veel en het land is de laatste jaren flink ontwikkeld, maar ondanks dat is er soms geen of een open riolering, de hygiëne is matig en ondervoeding helpt ook niet mee om weerstand op te bouwen tegen allerlei ziektes. Er zijn goede ziekenhuizen in de steden, voornamelijk de privé klinieken, maar die zijn onbereikbaar of onbetaalbaar voor de gewone (armere) bevolking. Zij zijn aangewezen op staatsziekenhuizen. De moeder- en kindersterfte in Ecuador is relatief laag, een teken dat de gezondheidszorg in principe algemeen beschikbaar is. 

Eerder verschenen in Paulus 342 - juli 2014

Lees ook de andere artikelen in deze serie
Context zendingswerk: Indonesië
Context zendingswerk: Albanië
Context zendingswerk: Guinee
Context zendingswerk: Nigeria