Context zendingswerk: Indonesië

Wie de kaart van Indonesië uitknipt en op die van de Verenigde Staten van Amerika plakt, staat verrast. De breedte van beide landen is bijna hetzelfde. Indonesië bestaat uit een grote verzameling van zo’n 17.500 eilanden. Slecht een derde daarvan is bewoond. Op twee van deze eilanden is ZGG actief: Bali en Papoea.

Door Wijnanda van Burg

In Paulus schrijven we al jaren over Papoea. Ook Bali wordt sinds 2011 regelmatig genoemd. Maar waar liggen die eilanden precies? Hoe groot zijn ze en hoeveel mensen wonen er? Tijd om eens een kijkje te nemen aan de andere kant van de aardbol.

Papoea

Provincie Papoea is de helft van een groot eiland, Nieuw Guinea, dat helemaal in het oosten van Indonesië ligt. De andere helft van dat eiland heet - verwarrend - Papoea Nieuw Guinea en is een zelfstandig land. De Indonesische provincie Papoea heeft de laatste eeuw verschillende namen gehad: Nederlands Nieuw Guinea tot 1963 en daarna Irian Jaya. Sinds het jaar 2000 is Papoea een bijzondere provincie van Indonesië; de regionale overheid mag officieel net wat meer zelf beslissen dan in andere provincies het geval is. Zodra dat besluit gevallen was, werd de naam veranderd van Irian Jaya naar Papoea. ZGG heeft al deze naamsveranderingen meegemaakt. Het eerste zendingsteam werd in 1962 uitgezonden naar Nederlands Nieuw Guinea om daar in het bergachtige binnenland te gaan werken. Nadat in het verleden grote zendingsteams werkzaam waren, is tegenwoordig namens ZGG alleen nog het vertalersechtpaar Kroneman actief.

Bevolking

De meeste Indonesiërs hebben een vrij lichte huid en steil zwart haar. Papoea’s lijken daar helemaal niet op. Ze hebben een bruine huid en kroeshaar en zijn over het algemeen klein van postuur. Papoea is een dun bevolkt eiland. De oppervlakte van Papoea is ruim tien keer die van Nederland, maar het aantal mensen dat er woont, is nog niet het dubbele van het aantal Nederlanders. In het binnenland, een eindeloos, bebost berggebied, zijn maar hier en daar dorpjes te vinden waar mensen wonen.

Godsdienst

Wat godsdienst betreft zijn grote verschillen te noemen tussen Papoea en Indonesië als geheel. De meeste Indonesiërs zijn moslim, maar op Papoea zijn de meeste mensen christen. Het is wat opmerkelijk dat op Papoea maar een heel klein deel van de mensen in de statistieken naar voren komt als animist, aanhanger van natuurgodsdiensten. Animisme was toch het oorspronkelijke geloof? Waarschijnlijk heeft dit vooral te maken met het feit dat inwoners van Indonesië op hun paspoort hun geloofsovertuiging moeten invullen, waarbij ze kunnen kiezen uit de vier hoofdgroepen: islam, christendom, hindoeïsme en boeddhisme. Veel Papoea’s vullen daar blijkbaar in dat ze christen zijn. In de praktijk komen zendingswerkers echter nog vaak geloof in natuurgoden tegen. Af en toe staan er artikelen in Paulus die dat laten zien.

Levensomstandigheden

De meeste Papoea’s in de dorpen wonen in ronde of vierkante grashutten. Soms worden de huizen zelfs tientallen meters boven de grond in bomen gebouwd. In het midden van deze hutten is een vuurplaats waar gekookt kan worden. Het vuur geeft warmte en de rook jaagt de muggen weg. Rook zorgt helaas ook voor gezondheidsproblemen. Veel Papoea’s hebben astma of andere longproblemen.
Op de kaart is te zien dat een groot deel van de bevolking op het platteland arm is. Ze hebben weinig geld, maar dat hoeft niet te betekenen dat deze mensen allemaal honger hebben. Vaak telen ze hun eigen gewassen en ruilen ze goederen met hun dorpsgenoten. Geld komt er niet aan te pas, maar voedsel is er meestal voldoende, al is het soms wat eenzijdig.

Onafhankelijkheidsdag

In heel Indonesië is Onafhankelijkheidsdag de belangrijkste feestdag. Indonesië viert dan dat het land op 17 augustus 1945 onafhankelijk werd van Nederland. Het was enkele dagen nadat de Japanse bezetter zich plotseling overgaf en vertrok. Een Nederlandse regering was niet aanwezig, dus riep Soekarno de afhankelijkheid uit. Nederland was het daar echter helemaal niet mee eens. Hierop volgde een vier jaar durende onafhankelijkheidsoorlog, getekend door veel chaos en geweld. Uiteindelijk kreeg Indonesië op 27 december 1949 vanuit Nederland gezien officieel onafhankelijkheid (Indonesië hanteert de datum van 17 augustus 1945). Provincie Papoea bleef nog geruime tijd in Nederlandse handen, namelijk tot 1963. Omdat Papoea ook bij Indonesië hoort, wordt daar ook uitgebreid de onafhankelijkheid gevierd. Vaak is dat wel een dag met een randje, want veel Papoea’s zouden graag ook onafhankelijk willen zijn van Indonesië.

Bali

Bali is een klein eiland ongeveer in het midden van Indonesië. Het ligt direct oostelijk van het grotere eiland Java. Bali is vanwege zijn mooie tropische stranden vooral bekend als vakantie-eiland.

Bevolking

Bali is een eiland met een oppervlakte zo groot als Friesland en Groningen samen, maar het is dubbel zo dicht bewoond als onze noordelijke provincies. Het inwonertal is namelijk 1,3 miljoen. En daar komen dan ook nog eens de vele toeristen bij. Gemiddeld verblijven er per dag bijna 20.000 toeristen op het eiland. Zeker vergeleken met Papoea, waar nog geen 200 toeristen per dag te vinden zijn, is dat een groot aantal.

Godsdienst

Wat godsdienst betreft, valt Bali een beetje uit de toon bij de rest van Indonesië. De islam overheerst in Indonesië, maar op Bali is 93 procent van de mensen hindoe. Dat wordt ook wel duidelijk als je over straat loopt op Bali. Duizenden tempels zijn er te vinden. Kunst bestaat er uit hindoemuziek en tempelspelen. In tegenstelling tot op Papoea zijn er nagenoeg geen christenen te vinden. Toch staat er sinds 1990 in Denpasar, de grootste stad van Bali, een christelijke theologische school. ZGG steunt deze school sinds enkele jaren en momenteel werkt Jan van Doleweerd daar als toeruster en docent.

Levensomstandigheden

Vooral door het toerisme is het eiland Bali vrij westers. Maar ondanks dat is er ook armoede te vinden. Het toerisme is bijna de enige, maar wel een grote bron van inkomsten. Zes procent van de mensen op het platteland heeft te weinig geld om rond te komen. In de meeste gevallen betekent dat ook dat er weinig te eten is en dat deze mensen in kleine huizen of hutten wonen. Op Bali bestaan vrijwel alle maaltijden uit rijstgerechten, al dan niet aangevuld met groente en vlees. 

Eerder verschenen in Paulus 340 - maart 2014

Lees ook de andere artikelen in deze serie
Context zendingswerk: Albanië
Context zendingswerk: Ecuador
Context zendingswerk: Guinee
Context zendingswerk: Nigeria