Dienen in de kerk

Diaconaat op het zendingsveld Albanië

Elke zondag zien we ze bezig in hun functie. De diakenen zamelen munten, briefgeld of collectebonnen in. Van de gemeente, voor de gemeente. Dit is uiteraard maar een deel van het werk van diakenen. Dienen. Met dat woord is hun taak samen te vatten. Deze zorg voor elkaar is een taak die eigenlijk ook op heel de gemeente rust.

Door Wijnanda van Burg

Waar christenen zijn, krijgt ook diaconaat een plaats. Of, zoals Ineke Keijzer uit Albanië zegt: 'Een kerk die niet dient, dient tot niets.' Het dienen van de naaste in nood is een belangrijke taak in de kerk. Dat is in zendingsgemeenten niet anders. Dus ook in Albanië is sprake van diaconaal werk.
Wat is diaconaat? Dat is als de kerk in gehoorzaamheid aan God en in navolging van Zijn Woord omziet naar de naaste in nood. Diakenen zijn eigenlijk de handen van de kerk, die worden aangewend om de nood van mensen te verlichten. Het kan dan gaan om lichamelijke of materiële zorgen, maar ook om sociale nood. De Heere Jezus Zelf had daar bijzonder veel aandacht voor. In navolging van hun Meester hebben christenen de opdracht gekregen elkaar te dienen.

Collecte en bezoek

In de stad Delvinë is een kleine zendingsgemeente ontstaan. Nellie Keijzer en haar zus Ineke werken in deze gemeente en ook daarbuiten onder vrouwen en jongeren. Dienen, dat is hun dagelijkse bezigheid. Maar ook zien zij hoe de jonge gemeente het diaconaat een plaats geeft. Ineke: 'Iedere eerste zondag van de maand is er een collecte voor de diaconie. Er zijn genoeg bestemmingen voor het geld wat dan ingezameld wordt. Met mensen uit de gemeente gaan we op bezoek na een sterfgeval. We gaan dan condoleren en laten ook wat geld achter voor de begrafenis. Ook worden er ziekenbezoeken afgelegd. Meestal wordt dat door de vrouwengroep gedaan.'

Taak van de kerk

Wie is er nu verantwoordelijk voor diaconaat in een zendingsgemeente? Zijn dat de zendingswerkers of ligt het toch meer bij de lokale gemeenteleden? Ineke: 'Diaconaat is in de eerste plaats een taak van de kerk. Daarbij worden (doop)leden van de kerk ingeschakeld. Zij kennen de mensen en de leefgewoonten veel beter dan de zendingswerkers. Zij kunnen dus ook veel beter inschatten wat de noden zijn.'
Wanneer komt de kerk in beeld en waar houdt de taak van de kerk weer op? 'De Bijbel zegt dat in de eerste plaats de familie, bijvoorbeeld de kinderen, de zorg op zich moet nemen. Daar waar dit niet mogelijk is, om welke reden dan ook, begint de taak van de kerk. De kerk kan alleen helpen naar eigen vermogen. Daar eindigt dan ook weer haar taak.'

Stemmen voor hulp

'In principe wordt diaconaat verleend door alle gedoopte leden van de gemeente, dus niet alleen door ambtsdragers of voorgangers,' gaat Ineke verder. Op een ledenvergadering worden de hulpvragen besproken. De hele gemeente is daarbij aanwezig. 'Meestal is het snel duidelijk of er moet worden geholpen of niet. Als het onduidelijk is, wordt er gestemd. Zijn de meeste stemmen voor, dan wordt hulp gegeven. Zijn de meesten tegen, dan wordt er geen hulp gegeven.' Er zijn veel verschillende problemen of vragen om hulp. Vaak wordt er om geld gevraagd om een ziekenhuisbezoek te kunnen betalen. Soms wordt er ook wel geld gevraagd omdat mensen niet genoeg geld hebben om eten te kunnen kopen. Maar er zijn ook andere redenen. Bij begrafenissen bijvoorbeeld moet er in korte tijd veel geld op tafel komen. Ook dan wordt soms bij de kerk aangeklopt met een vraag om een bijdrage.

Gezichten betrekken

Hoewel diaconaat zeker een plaats krijgt in de gemeente van Delvinë, is niet altijd iedereen even enthousiast om hulp te verlenen. 'Als op een ledenvergadering het punt diaconaat aan de orde komt, zie je vaak de gezichten betrekken. Dienen zit de meeste mensen toch niet echt in het bloed. In Nederland niet, maar ook in Albanië niet. Het blijft ook moeilijk om op de goede manier diaconaat te verlenen. Welke zorg verleen je wel en welke niet? Niet alles is altijd even eenduidig,' vertelt Ineke.

Apotheek

Waar geld gegeven wordt, ligt misbruik op de loer. Ineke vertelt wat er onlangs gebeurde: 'Wij geven nooit geld voor medicijnen aan mensen, maar gaan zelf naar de apotheek om medicijnen te kopen. We gaan daarvoor altijd naar dezelfde apotheek waar ons eerlijk advies gegeven wordt. Een vrouw had gevraagd of ze geld kon krijgen voor medicijnen, ze had zelf het recept ervoor. We hadden erover vergaderd in een ledenvergadering waarbij we besloten dat we deze vrouw moesten helpen. Ik ging met het recept van die mensen naar de apotheek. Ik gaf het recept, maar toen zagen ze in de apotheek dat het een oud recept was. Dus zo ging deze hulp toch niet door. Op zulk soort momenten is het goed dat je geen geld hebt gegeven. Je weet anders niet wat er met het geld gebeurt.'

Verborgen nood

Niet alle nood van mensen uit de zendingsgemeente en hun familie ligt aan de oppervlakte. Het is in Albanië bijvoorbeeld een schande om een gehandicapt kind te hebben. Vaak wordt dit dan ook verborgen gehouden. Op die manier is het ook moeilijk om hulp te bieden, financieel en sociaal. Het is dus heel belangrijk om ogen en oren altijd open te houden als je op bezoek gaat bij mensen. Niet iedereen hangt immers zijn zorgen aan de grote klok. Dit ziet Ineke als een grote taak voor zichzelf. Evenals het afleggen van bezoeken bij eenzamen en zieken. Het is belangrijk dat de kerk zelf diaconaat verleent, maar de opdracht gaat aan zendingswerkers niet voorbij.

Brand

Ineke geeft een voorbeeld van verborgen nood: 'Een tijdje geleden kwam er een vraag om hulp binnen via een gemeentelid. Er was een huis afgebrand en daarbij was een kindje overleden. De familie zelf had niet om hulp kunnen of willen vragen. We hebben voor deze mensen pannen en nog verschillende andere huishoudelijke artikelen gekocht. Een paar mensen uit de gemeente gingen deze spullen brengen. De mensen waren erg verwonderd dat hun nood was opgemerkt. En dat het daar niet bij bleef, maar dat er ook naar gehandeld werd. Dat zijn vaak mooie momenten om te kunnen vertellen waarom we dit doen. Zo kun je soms tot een onverwacht en goed gesprek komen.'

Sinaasappel

In de zendingsgemeente van Delvinë wordt de kern van diaconaat als volgt in de praktijk gebracht: dienen, dienen en dienen. Omzien naar de ander in gehoorzaamheid aan God. Of, zoals Ineke het verwoordt: 'Diaconie is niet in de eerste plaats een partje van de kerkelijke sinaasappel, maar veel meer het sap dat de smaak geeft aan het totale kerkelijke functioneren.'

Eerder verschenen in Paulus 331 - september 2012