Elkaar nooit loslaten

Trends in zending vragen om hechte band tussen zusterkerken

Hij heeft twee jaar lesgegeven in Nigeria. Ruim tien jaar was hij als evangelist werkzaam in Ecuador. De laatste zeven jaar werkte hij als missioloog en toeruster op het zendingsbureau en bezocht hij vele keren de zendingsvelden. Het onderhouden van contact met de zusterkerken was een deel van zijn takenpakket. Jan van Doleweerd: 'Vooral de groei van de islam heeft in toenemende mate gevolgen voor de zusterkerken. Meer nog dan voor ons in het Westen.'

Door Just van Toor

De groei van de islam is een belangrijke trend die wereldwijd waarneembaar is, aldus Van Doleweerd. 'Onze zusterkerken op Papoea en in Nigeria hebben of krijgen hier sterk mee te maken.' Het percentage christenen wereldwijd daalt langzaam. Het percentage moslims echter is sterk gegroeid tot bijna een derde van de wereldbevolking. Deze trend zet zich nog steeds door.
Indonesië, het land waar Papoea een provincie van is, is inmiddels het grootste moslimland ter wereld. In de krant kunnen we geregeld lezen over de spanningen in Nigeria. Onze zusterkerken in Indonesië en Papoea zullen meer en meer de invloed van de groeiende islam merken. Hoe kunnen de kerken haar leden daarop voorbereiden? Moet je de islam zien als een groeiende macht waartegen je je af moet zetten of zet je in op evangelisatie onder de moslims? 'Toerusting van gemeenteleden is van groot belang. Beschikken onze zusterkerken over goede catecheten, leidinggevenden, ambtsdragers, kortom aan personen in de gemeente die geestelijk leidinggeven kunnen aan het opgroeiend geslacht?'

Ontmoeting

Hoe kunnen wij als Gereformeerde Gemeenten onze zusterkerk ondersteunen bij de ontwikkelingen die op hen afkomen? Van Doleweerd: 'De moeiten van de zusterkerk moeten de onze zijn. Kinderen die uit je zijn voortgekomen, raak je nooit meer kwijt. Ook niet als ze volwassen zijn. Dat geldt voor onze band met de zusterkerken ook. Natuurlijk, de verhouding kan soms verkoelen, je kunt het grondig met elkaar oneens zijn en dat ook uitspreken, maar elkaar voor altijd loslaten, dat kan niet. Dat is een tegennatuurlijke beweging.' Het is daarom belangrijk dat we de zusterkerken over en weer blijven ontmoeten. Dat is niet altijd eenvoudig. 'Nederland staat in de wereld wel zo’n beetje bekend als de meest taakgerichte, meest directe en meest koele cultuur ter wereld. Terwijl onze zusterkerken gekenmerkt worden door een zogenaamde warm-klimaatcultuur. Ik bedoel daarmee dat de relatie hoog staat aangeschreven. Een goede relatie betekent graag bij elkaar willen zijn, samen eten, elkaar respecteren en samen bidden en de Bijbel lezen.
Het accent op de relatie heeft overigens niet alleen voordelen. Een nadeel is dat relaties soms belangrijker worden geacht dan de feiten. We hebben van hen geleerd dat we vooral niet alleen resultaatgericht moeten werken, maar de ontmoeting moeten zoeken. Relaties onderhoud je niet met papieren afspraken. Dan moet je elkaar echt willen ontmoeten en regelmatig bij elkaar willen zijn. Dan moet je elkaar van hart tot hart zoeken te ontmoeten. Het is niet anders dan in een huwelijk. Een huwelijk kun je ook niet goed houden door enkel goede afspraken met elkaar te maken.'

Vurige gesprekken

Ontmoeting over en weer is dus een belangrijke voorwaarde voor een goede relatie over en weer. Maar waar moeten de gesprekken dan over gaan? 'Het is natuurlijk belangrijk en nodig dat er gesprekken worden gevoerd over afspraken die met elkaar worden gemaakt. En na verloop van tijd moeten die afspraken ook geëvalueerd worden. Maar belangrijker zijn ontmoetingen rondom kernthema’s, waarbij je elkaar diep in de ogen kijkt. Een thema als de heilsorde lijkt me daartoe zeer geschikt. Je kunt dan de diepte ingaan: hoe zien jullie dat? Hoe zien wij dat? Hoe spreekt de Schrift erover? Hoe kan en moet de heilsorde een plaats hebben in prediking en pastoraat?
Ik denk dat er in de toekomst intensiever, veelvuldig en uitgebreid gesproken moet worden over thema’s die het hart van de gereformeerde leer raken. Laten we de tijd maar nemen om te spreken over de Schriftleer, de mensleer, de Godsleer, de heilsleer. Dat is echt nodig. Met betrekking tot deze thema’s is er wereldwijd veel aan de hand, terwijl het de kern van de belijdenis raakt. En dan mogen de gesprekken best vurig worden. In dit soort inhoudelijke thema’s klopt het hart van de kerk.'

Investeren in onderwijs

Door met elkaar in gesprek te blijven, wordt geïnvesteerd in de verhouding tussen zusterkerken. Maar hoe wordt het individuele gemeentelid daar beter van? Van Doleweerd kiest met overtuiging voor investering in het onderwijs: 'De theologische opleiding is, denk ik, toch het zenuwcentrum van het onderwijs en de toerusting in de kerk. Daar vindt de vorming plaats van ambtsdragers, kerkenwerkers, catecheten en godsdienstleraren. Wat mij betreft probeert ZGG daar dichtbij te blijven. Gereformeerde theologie overstijgt tijd en plaats. Ik zie daarbij twee spitsen: een inhoudelijke bijdrage aan de vakinhoud en ook de vertaalslag van de inhoud naar de praktijk. Er moet verbinding zijn tussen wat er in het klaslokaal gebeurt en in het werkveld.'
In de geschiedenis stond de theologische opleiding van de zusterkerken geheel op zichzelf. De missioloog is van mening dat dit niet lang meer zou moeten duren: 'De opleidingen van onze zusterkerken kunnen alleen voortbestaan als ze samenwerken met anderen. Theologische opleidingen in zendingsland en ook daarbuiten moeten zoveel als mogelijk worden verbonden. Al is het bijvoorbeeld alleen al voor het bewaken van de kwaliteit. De ene opleiding kan de andere bij de les houden. Verder blijkt het vrijwel nooit mogelijk de route van een eenvoudige bijbelschool tot universiteit geheel zelf af te leggen. Een gereformeerde bijdrage in andere onderwijsinstituten vergroot ook de acceptatie van onze zusterkerken in de omgeving waar zij kerk zijn en het geeft hen een steun in de rug. In Indonesië zien we dit nu gebeuren.'

Borduurwerk

Als evangelist heeft Van Doleweerd het nodige meegemaakt en de vele ontmoetingen op de zendingsvelden met werkers, leden van zusterkerken en zendingsgemeenten zullen ook veel ervaringen hebben opgeleverd. Binnenkort hoopt hij naar Bali te vertrekken. Welke belangrijke les neemt hij mee? 'Meer en meer heb ik geleerd dat zending Gods zending is en blijft. Wij kijken tegen de onderkant van het borduurwerk aan. Ons inzicht blijft beperkt. En één ding is zeker: dwars door alle omstandigheden heen loopt het toch uit op de vervulling van Christus’ koninkrijk!'

Eerder verschenen in Paulus 333 - januari 2013