Het Woord gaat open

Bijbellezen in Albanië en Ecuador

De Bijbel. Gods Woord. Levenwekkend van aard. Door de bediening van de Geest wordt het door de Auteur gebruikt om aan Zijn eer te komen, om zondaren te zaligen. Niets is in het zendingswerk zo belangrijk als het Woord. Waar mensen falen en dwalen, blijft het Woord over. We stelden de evangelisten Jasper Otte en Jan-Henry Seppenwoolde enkele vragen over de plaats van het Woord in Albanië en Ecuador.

Door Just van Toor

Veel kinderen uit onze gemeenten in Nederland hebben zelf al een Bijbel. In Albanië en Ecuador is de situatie anders. Jan-Henry: 'In Ecuador zijn veel Spaanse vertalingen te koop. Als zending bieden we de Bijbels onder de kostprijs aan. Iedereen is daardoor in staat een Bijbel te kopen. Helaas kan niet iedereen lezen. De mensen verraden zich soms door de Bijbel op zijn kop te houden. Samen met een stichting proberen we hen te leren lezen. Andere mensen hebben slechte ogen en ook nog weinig geld. Zij kunnen bij ons goedkoop een bril of loep kopen.'
In Albanië komt volgens Jasper ook analfabetisme voor: 'De meeste mensen in Albanië kunnen goed lezen. In ons land wonen echter ook veel Romazigeuners. Veel van hen zijn analfabeet. Ze spreken soms hun eigen taal en kunnen geen Albanees lezen, dus hebben ze niets aan een Albanese Bijbel.'

Dagelijks brood

Wat betekent de Bijbel voor mensen? Jasper: 'De Heilige Geest maakt de Bijbel tot dagelijks brood. Daarnaast zie je hier vreemde dingen. De mensen zien de Bijbel als een soort beschermende mascotte. Daarom leggen hun Bijbel uit bijgeloof onder hun kussen. De Bijbel is na de val van het communisme toegankelijk geworden en tegenwoordig overal bekend. Iedereen weet dat het boek bij de christelijke kerk hoort. Soms lezen mensen puur uit interesse de Bijbel, verstandelijk. Jammer als het daarbij blijft.'
Jan-Henry komt ook in Ecuador bijgelovigheid tegen. 'Ook hier leggen mensen de Bijbel wel onder het kussen van een zieke om zo genezing te bevorderen. Een andere keer vind je een Bijbel op de toonbank van een winkel. Goede inkomsten verzekerd, meent men. Soms leest men voor de baby die in de buik zit, zonder te begrijpen wat men leest. Het is gelukkig niet altijd zo. De vaste bezoekers van de gemeente en gemeenteleden gaat het om de inhoud van het Woord.'
Hij ziet dat mensen soms juist daarom graag naar de kerk komen. 'Ze horen dat bij ons de Bijbel wordt uitgelegd en toegepast. Dat missen ze in de Rooms-katholieke Kerk.'

Stille avonduren

'In Ecuador is geen leescultuur', signaleert de evangelist uit Machala. 'Mensen kijken liever tv of lezen hooguit de krant. Zelfs vaste bezoekers en gemeenteleden lezen weinig. Ondersteunende materialen zoals dagboekjes of andere foldertjes worden dankbaar geaccepteerd, maar worden niet echt gelezen. Dat blijft een strijd.' Het is gelukkig ook wel eens anders: 'Soms kom ik aanlopen bij een huis en hoor ik voorlezen. Dan leest een vrouw voor aan een slechtziende vrouw. De Bijbel heeft daar een plek. Dat zijn mooie momenten.'
Jasper weet dat ook in Albanië bij mensen thuis het Woord opengaat: 'In de morgen of in de stille avonduren wordt er gelezen, als dagelijks voedsel. Daarnaast hebben we ook gezamenlijke Bijbelstudies. Als gemeenteleden elkaar thuis ontmoeten, lezen ze soms samen een stukje uit de Bijbel.'
Jasper en Jan-Henry vinden het erg belangrijk dat de mensen zélf de Bijbel lezen. 'Geestelijke groei kan alleen komen als er voeding is vanuit het Woord. Anders komt er dorheid in het geestelijk leven en in de omgang met God en de naasten', zegt Jasper. Jan- Henry: 'Vernieuwing en opwas kan alleen plaats vinden als het Woord wordt verstaan en beleefd en dat door de werking van de Heilige Geest.' Aan hem wordt soms gevraagd wat het doel is van zijn komst naar Machala. Jan-Henry: 'Ik antwoord dan: ‘Ik ben hier gekomen om het Woord te brengen zodat jullie het leren lezen, begrijpen en toepassen. Zodat jullie het daarna zelf weer aan anderen kunnen doorgeven.''

Leiding geven

Als evangelist leg je de Bijbel uit. Dit is noodzakelijk. Beide mannen wijzen hier op de geschiedenis van de Moorman. Jan-Henry: 'Veel mensen gaan graag in de Bijbel lezen, maar raken ontmoedigd. Het is zo’n dik boek en er staat zoveel moeilijks in! Vaak beginnen ze ook te lezen zoals je een roman leest, vanaf de eerste bladzijde en dan verder. Dan raak je de draad snel kwijt. Daarom helpen we hen bij het lezen. Eerst lezen we de verhalen van Genesis, de Evangeliën, de Psalmen en daarna stukje bij beetje de rest.'
Het lezen in de Bijbel vraagt voorbereiding, benadrukt Jasper: 'Van nature zijn we blind voor de geestelijke zaken. We zijn onwetend wat betreft de vele boodschappen van God in Zijn Woord. Uitleg is noodzakelijk. Het is belangrijk dat ieder voor het lezen tot God bidt om licht en leiding van de Heilige Geest.'
Begeleiden van Bijbelstudie is belangrijk. Jan-Henry: 'In de bijbeluitleg proberen we altijd de context van het gedeelte, het type tekst en ook de tijd- en cultuurbetrokkenheid mee te nemen. Het is soms ook heel verfrissend om naar een eigen uitleg te vragen. Soms wordt echter de toepassing ook iets te snel en te persoonlijk gemaakt. Dan is correctie vanuit de breedte van het Woord en de belijdenisgeschriften nodig.'
Je hebt in een andere taal niet altijd goede Bijbelverklaringen beschikbaar, ervaart Jasper. 'Een goede Bijbelverklaring ontbreekt in het Albanees. Uitleg is ook hier dus heel belangrijk. Het moet bijbelgetrouw zijn. Ze mag niet gekleurd worden door onze bril. Daarom volg ik bij Bijbelstudie de vaste stappen. Eerst moet je letterlijk lezen. Dan vraag ik mezelf af: begrijp ik wat er staat? Staan er moeilijke woorden in het stukje? Dan nog een keer lezen en bedenken wat de boodschap is. Ik stel dan vragen: ‘Wie heeft het geschreven, wanneer en aan wie? Wat kunnen we er zelf uit leren?’ Zo kom je met elkaar tot een goede interpretatie van de tekst.''

Cultuur

Mensen uit andere culturen lezen de Bijbel anders dan wij westerlingen. Ze hebben, net als wij, hun eigen culturele bagage. Jasper loopt vaak aan tegen een gebrek aan kennis. Kennis van het Oude Testament, van de God van het verbond: 'Daarom begrijpt men de verbinding tussen besnijdenis en kinderdoop niet. Er is geen uitdrukkelijk bijbels bevel om kinderen te dopen, daarom laten de Albanezen zich niet snel overtuigen. In ieder geval niet door gereformeerde Nederlanders. Er zijn veel baptisten werkzaam in Albanië. Dat maakt het nog eens extra moeilijk.'
Soms lijkt er vanwege de cultuur geen enkele aansluiting te zijn. Jan-Henry merkte dit bij het lezen van het slot van Lukas 14, de bespotting van iemand die zijn huis niet heeft kunnen afbouwen. 'Er wordt hier in Ecuador gewoon gebouwd tot het geld op is. Als er weer geld binnen komt, gaat men weer verder. Zo veel onafgemaakte huizen en mislukte bouwprojecten zien we hier! Wat de Heere Jezus wil zeggen in dat gedeelte is dan eigenlijk niet goed te begrijpen. Andere Bijbelgedeelten komen in deze cultuur juist veel meer tot leven. Neem Psalm 119: 134. Daar staat in de Spaanse vertaling: ‘Bevrijd mij van de mannen van geweld’. In het Nederlands denk je bij ‘des mensen overlast’ niet gelijk aan huiselijk geweld tegen vrouwen. Hoe anders is dit in een Latijns-Amerikaanse machocultuur, waar je ook de blauwe plekken voor je ogen ziet. Dan spreekt het woord heel duidelijk in de praktijk van het leven.'

Eerder verschenen in Paulus 333 - januari 2013