Vragen, luisteren, spreken

Hanneke Boer bereidt gesprekken met Cambodjanen over de Bijbel goed voor

Thema Woord, werker en wereld (4)

Door Elbert Lindhout en Klarieke Otte

Ieder mens draagt zijn eigen ‘culturele bril’. Hanneke Boer, zendingswerker in Cambodja, ontdekte hoe deze bril het contact met Cambodjanen kan verstoren. ‘Nu ik me daarvan bewust ben, kan ik die bril af en toe afzetten.’ Het is haar verlangen in elk gesprek dat mensen de Heere Jezus leren kennen.

Het Woord vormt de bovenste punt van de driehoek Woord, wereld en werker. Dit artikel gaat in op de verhouding tussen werker en wereld. De missionaire dialoog verbindt deze twee onderdelen van de driehoek. Hanneke Boer heeft hiermee te maken bij haar werk in Cambodja. 

Culturele bril
Na een gedegen voorbereiding gaan zendingswerkers uit naar het land van bestemming. Hanneke volgde voorbereidende lessen in Nederland en Engeland. ‘Tijdens deze voorbereiding werd ik me bewust van de culturele bril die ik draag en meeneem. Die bril kan tussen mij en de mensen instaan, hij kan het gesprek over de Bijbel verstoren. Nu ik me daarvan bewust ben, kan ik die bril af en toe afzetten.’
Hanneke werkt nu vijf jaar in Cambodja. Na twee jaar taal- en cultuurstudie kon ze voorbereidende werkzaamheden gaan oppakken. Inmiddels woont ze in de stad Siem Reap. Nog steeds is ze veel bezig met het leren van de taal en het zich verdiepen in de cultuur om op deze wijze goed contact te kunnen maken met de inwoners en de opgebouwde relaties te verdiepen. Het valt niet mee om de Khmer-taal eigen te maken. Hanneke: ‘Je bent een leerling, en dat merk ik nog steeds. In het spreken van de taal voel ik mij een schoolkind; in het bewegen binnen de cultuur een kleuter.’

Hoe laat jij zien dat je onder het gezag van Gods Woord staat?
‘Door vooral voor te leven wat de Bijbel zegt. Dat vraagt van mij dat ik een hoge moraal nastreef.
In de Cambodjaanse cultuur bestaat een flinke kloof tussen de welgestelde en de minder bedeelde: zij gaan niet met elkaar om. Rijke Cambodjanen laten hun rijkdom en status aan hun omgeving zien. In de ogen van Cambodjanen zijn westerlingen rijk en minder fatsoenlijk in gedrag en leefstijl. Dat ik geen onderscheid maak tussen arm en rijk valt op. Ik laat ook niet zien dat ik rijk ben. Bescheiden, nederig en vriendelijk zijn, kan respect en vragen oproepen. Soms volgt hieruit ook een gesprek over God en de Bijbel.’

Spreekt de bijbelse boodschap Cambodjanen aan?
‘Het evangelie van Johannes is aansprekend. De verheven taal roept een soort heiligheid op. Dat sluit aan bij de cultuur van de Cambodjaan. Heilige woorden en rituelen komen binnen. Ook zijn mensen hier bekend met de geestenwereld. Ik sprak met iemand over zonde en de Verlosser die daarvoor nodig is. Het was voor die persoon volstrekt logisch dat de Verlosser God en mens tegelijk moet zijn.’

Hoe ga je in gesprek over de Bijbel?
‘Als eerste vraagt dat van mij een goede voorbereiding. Ik studeer veel en gebruik hiervoor meerdere verklaringen en vertalingen. Pas met een goede voorbereiding kan ik naast iemand zitten en samen een bijbelgedeelte onderzoeken. Ik stel vragen aan de ander over hoe hij of zij dit bijbelgedeelte leest. Ik probeer goed te luisteren en laat andere teksten uit de Bijbel spreken. Daarna kunnen we pas de toepassing maken. Je moet goed het onderscheid maken tussen wat van jezelf is en wat de Bijbel daadwerkelijk zegt.’

Wat kunnen wij leren van de Cambodjaanse cultuur?
‘De saamhorigheid die zij hebben. Mensen dragen zorg voor hun familie en hebben respect voor ouderen. In de kleding komt eerbaarheid openbaar, ook iets waar wij van kunnen leren. Als ik kijk naar Cambodjanen die christen worden, dan valt op dat zij gaan omzien naar de armen. Dat is niet gewoon in deze cultuur. Een Cambodjaan is loyaal naar familie en bekenden, maar ziet niet om naar onbekenden. Nog een ander leerpunt: de afwezigheid van haast in de samenleving. Niemand heeft zijn agenda tot in detail volgepland. Bezoek heeft een begintijd, maar geen eindtijd. Hierdoor is ruimte voor de mooiste ontmoetingen. Het geeft ruimte voor Gods Geest om te werken en te leiden.’

Hoe ziet de toekomst eruit voor het werk in Cambodja?
‘Dankzij een reis naar het noorden van Cambodja en contacten met een bekende pastor lijkt het erop dat we ons niet in een keer zullen vestigen in deze provincie. Er zijn contacten gelegd met inwoners uit een dorpje zo’n vijftig kilometer buiten Siem Reap. Ik hoop de komende tijd regelmatig naar dit dorp in het achterland te gaan. Ik probeer de inwoners te leren kennen door middel van het organiseren van zondagsschool en/of het opzetten van een vrouwengroep. Dat zijn wegen om het Evangelie te brengen en de mensen te wijzen op de Heere Jezus, de Weg, de Waarheid en het Leven.’

Uitzien
Vragen, luisteren en dan pas spreken. Hanneke laat zien hoe de praktijk van de missionaire dialoog er voor haar uitziet. Goed voorbereid door taal-, cultuur- en bijbelstudie staat ze naast de ander. In het verlangen dat zij en de Cambodjaan, vanuit twee totaal verschillende achtergronden, samen luisteren naar de Schrift.

Dit artikel is verschenen in Paulus 388 - september 2023

Lees ook de andere artikelen over het thema Woord, werker en wereld:
(1) 'Ieder mens staat onder gezag van het Woord' (introductie)
(2) De Bijbel boven (Albanië)
(3) Gestempeld leven (Guinee)