Een (on)vervuld verlangen

Waarom kinderen in Izi en Albanië zo belangrijk zijn

Serie: levensloop (3)

De omgeving behandelt een jonge vrouw in Nigeria met respect. Tijdens haar zwangerschap, maar ook als kraamvrouw kan ze op steun rekenen. Maar hoe gaat men om met een vrouw zonder kinderen? En hoe denkt men eigenlijk over gezinsvorming?

Door Jeanet Zuidweg

‘Trouwen en kinderen krijgen is ontzettend belangrijk in deze cultuur’, vertelt Marieke Ude. Ze is van Nederlandse komaf en is getrouwd met een Nigeriaanse man, ds. Ude. Ze vertelt: ‘Zonder dat is het leven voor het gevoel van de mensen hier mislukt. Kinderloos zijn blijft een groot probleem. Niet alleen emotioneel, maar ook om de reactie van de omgeving. Vanuit de kerk bidden we met kinderloze echtparen. We zien dat de Heere antwoordt op het gebed en Hij wil medische hulp zegenen.
Bij aanhoudende kinderloosheid blijft men bidden en hopen, pleitend op Gods almacht. In die situatie liggen er echter ook grote verleidingen op de loer. Uit de omgeving krijgt men soms adviezen die niet bijbels zijn. Bijvoorbeeld om overspel te plegen, hulp te zoeken bij allerlei gebedsgenezers, of om met een tweede vrouw te trouwen.’ Marieke onderstreept: ‘Kinderloze echtparen hebben ons gebed nodig!’
‘In Albanië ervaren de mensen kinderloosheid eveneens als een groot kruis,’ vertelt Gerard Wassink, theologisch toeruster in Albanië. ‘Naast verdriet is er ook schaamte. Er was en is veel bijgeloof. Men bezoekt bijvoorbeeld een zogenaamde heilige plaats, zoals een bron in de bergen, om te bidden als er een onvervulde kinderwens is.’

Losse moraal

De leeftijd waarop Albanezen en inwoners van Izi trouwen is de laatste jaren behoorlijk opgeschoven. Toch raken nog steeds jonge meisjes in verwachting. Gerard: ‘We hebben de indruk dat er op de middelbare scholen een losse moraal heerst, waardoor meisjes soms jong zwanger raken en het stel moet trouwen.’
Marieke ziet op dit gebied ook problemen: ‘Tegenwoordig willen mensen vaak een opleiding volgen. Dat kost veel tijd en geld. Ze moeten jaren sparen en wachten om toegelaten te worden tot een studie. Helaas brengt die lange wachttijd veel verleidingen mee. Veel meisjes worden zwanger voor het huwelijk en trouwen dus toch jong, terwijl ze er eigenlijk niet op voorbereid zijn. Omdat kinderen krijgen zo belangrijk is, vinden de ouders en mensen uit de omgeving dit niet zo heel erg. Maar het brengt wel een stuk ontwrichting met zich mee. Het is nooit heilzaam om Gods geboden te overtreden.’

Vreugde

De geboorte van een kind geeft vreugde. Marieke: ‘Na de geboorte komen familie, vrienden, buren en bekenden de baby bewonderen. Ze brengen wat geld mee als gift. De ouders hebben een busje met babypoeder. Deze poeder smeren de mensen op hun gezicht als teken van vreugde. Het bezoek kan vanaf ’s morgens heel vroeg binnenlopen. De kraamvrouw eet en rust niet op vaste tijden. De kleine mag drinken zo vaak hij wil.’
In Albanië geeft men niet veel ruchtbaarheid aan de geboorte. Men licht de familie in, meer niet. Gerard illustreert dit met een voorbeeld: ‘Pas is er twee huizen verderop een baby geboren. Het duurde tot ruim een week na de geboorte voordat de ouders ons op de hoogte brachten. Dat gebeurde alleen omdat wij er zelf naar vroegen.’

Eerste kind

Een groot gezin zag men in Albanië in het verleden als gave van God. Gerard: ‘Daarnaast was het in de communistische tijd natuurlijk een uitstekend middel om de maatschappij op te bouwen. Men trouwde jong en deed niet aan geboortebeperking. Een gezin met zeven kinderen was heel normaal. Dat is nu heel anders: twee kinderen is de norm en anticonceptie is standaard. Het eerste kind wordt vaak binnen de eerste jaren na de bruiloft geboren. Dat vindt men mooi. Daarna kan er een flink aantal jaren voorbijgaan, zonder dat de vrouw weer zwanger wordt. De huizen in de stad zijn klein. Beide ouders moeten werken om alles financieel rond te krijgen. Kinderen ervaart men als ‘duur’. In veel gezinnen werkt de jonge vader in het buitenland. Soms komt hij vijf jaar helemaal niet naar huis.’
Ook Marieke ziet verschil met voorgaande generaties wat betreft gezinsvorming: ‘Vroeger was het hebben van veel vrouwen en kinderen een statussymbool. Alle kinderen hielpen mee op het land, bij het koken, om water te halen enzovoort. Tegenwoordig gaan alle kinderen naar school. Dat betekent dat ze juist veel geld kosten in plaats van opleveren! Er is veel geld nodig voor een goede opleiding. Christenen trouwen in de regel één vrouw. De gezinnen zijn kleiner geworden. Wat de gezinnen in Izi groot maakt, is de extended family. Vaak woont er een oma bij het gezin, maar ook neefjes en nichtjes, weeskinderen of andere kinderen die hulp nodig hebben. Bij het trouwen neemt een echtpaar vaak een neefje of nichtje als hulp in huis. Het echtpaar neemt dan ook de zorg voor dat kind op zich.’

Warmte en liefde

‘In de opvoeding valt het niet mee om een weg te vinden in de nieuwe situatie’, zo vertelt Marieke. ‘De oude heidense levenswijze is voorbij, maar er komen allerlei seculiere westerse invloeden. Vroeger bestond het leven veel meer uit vaste patronen en rollen. Jongelui verlangen naar belangstelling en steun van hun ouders in deze verwarrende wereld. Maar hun ouders weten er geen raad mee. Niettemin zijn er gezinnen waar warmte en liefde is en waar jongeren onderwijs krijgen uit Gods Woord. Juist onder de jongeren mogen we het werk van de Heere opmerken.’
‘Albanezen zijn heel zorgzaam’, vertelt Gerard. ‘Er is veel lichamelijk contact. Geknuffel en omhelzing vinden voortdurend plaats. Een baby mag namelijk niet huilen. De enkele kinderen die er komen, moeten prachtig in de kleren zitten, goed verzorgd naar school gaan en een zo hoog mogelijke opleiding volgen. Dat alles is natuurlijk prijzig en veel ouders liggen er krom voor. Kinderen moeten zich aan bepaalde regels houden. Dat wordt ze wel bijgebracht. We vragen ons af of er wel aandacht aan gewetensvorming besteed wordt.’

Zorg voor de kwetsbaren

In Izi zorgen kinderen voor hun ouders als ze oud worden. De kerk neemt de zorg voor vrouwen zonder kinderen op zich. In Albanië zorgt de jongste zoon voor zijn ouders. Dit kan heel belastend zijn voor hem en zijn vrouw. Zeker als de oudere kinderen niet in de buurt wonen. Er staat tegenover dat de jongste zoon de ouderlijke woning erft. In een grote stad als Tirana, waar veel mensen in kleine appartementen wonen, is dit samenwonen van meerdere generaties echter niet meer te realiseren. Soms stelt de jongste zoon zijn huwelijk dan maar uit. Als jongste zoon een oud huis erven in een afgelegen dorp is ook niet alles.

Eerder verschenen in Paulus 362 - mei 2018

Lees ook de andere artikelen in deze serie
Belijdenis in een baby-oortje (1)
Huwelijk als oudedagsvoorziening (2)
Flesjes verkopen op je tachtigste (4)
Het einde van de levensloop (5)